ناگفته هایی از «حسین وارث آدم» پس از 43 سال در گفتگو با سوسن شریعتی
عاشورا چکیده مواجهه تاریخی از آدم تاکنون است،
در برابر سه جلوه قدرت
حسین وارث آدم در خلوت و تنهایی نوشته شده است؛ با این همه همان تنش و شور را می بینیم. به نظر می آید که وجه تراژیک آن یادداشت، محصول در برابر مخاطب قرار گرفتن و… نیست؛ خطابه نیست، نوشته است. این خطابه است که نیازمند فضاسازی است. حسین وارث آدم در خلوت نوشته شده. سنت شریعتی، نوشتن است در یک نشست. این کتاب نیز مشخص است که در یک نشست نوشته شده است کاملا روح مطلب از صدر تا ذیل یکی است.
اشاره: پیش از انقلاب اسلامی ایران در سال ۵۷، سه کتاب با موضوع عاشورا و انقلاب امام حسین (ع) منتشر شد که سه زواریه دید پیش روی خوانندگان قرار می داد. “شهید جاوید” صالحی نجفی آبادی، “حماسه حسینی” (مجموعه آثار شفاهی شهید مطهری) و “حسین وارث آدم” علی شریعتی… هر سه اثر با محوریت امام حسین (ع) نگاهی دیگر به قیام مولا حسین (ع) داشتند. از این میان در کنار “حماسه حسینی” شهید مطهری، “حسین وارث آدم” دکتر شریعتی جایگاهی در مخاطبان دانشگاهی یافت، مضافا اینکه با سه سخنرانی ثار، شهادت و پس از شهادت تکمیل شد. دکتر سوسن شریعتی در گفت و گو با شفقنا ناگفته هایی از نگارش این کتاب را بیان کرده است.
شفقنا: بسیاری «حسین وارث آدم» را در میان آثار دکتر شریعتی از حیث مفاهیمی که ایشان مطرح می کند، ادبیات آن که یک ادبیات شورانگیز هیجان آفرین است و هم از این جنبه که مجموع ۲۶ کتابی که از دکتر منتشر شده، چه در قالب سخنرانی و چه در قالب دست نوشته، کتاب متفاوتی می دانند. درمحرم سال۴۹ همان طور که خود دکتر در مقدمه آن شرح می دهد که می خواستم روضه ای … خشمی در این کتاب نسبت به مخاطبین پیام امام حسین (ع) که بیشتر از همه شیعیان هستند وجود دارد؛ این بخشی از کار است. بخش دیگر این کتاب این است که دکتر، منازعه و واقعه کربلا را چکیده و خلاصه تمام درگیری های تاریخ با تاکید بر آن تثلیث فرعون، قارون و بلعم باعور (زر و زور و تزویر) می داند. اولین پرسش مخاطب امروزی که به کتاب مراجعه می کند این است که چه ضرورتی داشته دکتر این کتاب را بنویسد و این موضوع را مطرح کند؟ ضرورت آن از کجا احساس شد؟ این کتاب و این موضوع چه جایگاهی در پروژه دکتر دارد؟
شریعتی: خیلی خوب است که دارید به حسین وارث آدم توجه نشان می دهید زیرا درباره شریعتی، بیشتر بر کتاب شهادت یا پس از شهادت تکیه می شود و نیز تفسیر او از فلسفه شهادت یا به اصطلاح آن زمانه، استراتژی امام حسینی که بعد خروجی هایی پیدا کرد مثلا تشویق یا ترغیب نوعی رادیکالیسم سیاسی یا نوع مواجهه با قدرت. حسین وارث آدم یکسال قبل از این دو سخنرانی ایراد شده است. حسین وارث آدم مربوط به سال ۴۹ است. مشخصات این کتاب در مقایسه با شهادت و پس از شهادت را باید برشمرد: یکی این که مکتوب است....